De Oisterwijkse verzamelaar Jacques van Rijswijk in de schoolbanken van zijn collectie schoolspullen. (Foto: Paul Spapens)
Veel bijzondere objecten te zien in basisschool De Vonder
In de zeer omvangrijke verzameling schoolspullen van de Oisterwijkse verzamelaar Jacques van Rijswijk zitten zelfs een paar pechvogels. Dat zijn met zaagsel gevulde poppen in de vorm van een vogel. Als een kind vroeger in de schoolklas zat te klieren, gooide de ‘mister’ een pechvogel naar hem. Hij moest de pop terugbrengen en dan kreeg de pechvogel een draai om zijn oren.
Deze pechvogels en veel andere interessante schoolspullen worden tentoongesteld in basisschool De Vonder aan de Kloosterlaan 32 in Moergestel. De titel van de expositie: ‘Bè de mister in de klas’. WieKentKunst organiseert deze tentoonstelling omdat onderwijs in de geschiedenis van het dorp onnoemelijk belangrijk was en is.
De in 1945 in Biezenmortel geboren Jacques van Rijswijk was zijn hele werkzame leven ‘mister’ op basisscholen. Sinds 1974 heeft hij onafgebroken voor Oisterwijkse klassen gestaan van onder meer de St.-Jozefschool (nu de Krekul) en De Bunders. Hij maakte de gigantische veranderingen in het onderwijs mee. Toen hij begon stonden de kinderen bij aanvang van de schooldag braaf in de rij te wachten totdat ze naar binnen werden gebracht en hij eindigde met superassertieve ouders en kinderen die een leerkracht van repliek dienen als ze iets niet zint. Het grootste plezier dat zijn beroep hem bracht was het ‘directe contact met kinderen’.
Telramen en inktflessen
Bij toeval begon hij begin jaren ’80 met het verzamelen van schoolspullen. Zijn eerste object was – uiteraard – een leesplankje, het befaamde ‘Aap-Noot-Mies’, al snel gevolgd door het in Moergestel en alle andere katholieke plaatsen gebruikte ‘Aap-Roos-Zeef-Muur’ van de Fraters van Tilburg. Nu bestaat de collectie uit vele honderden voorwerpen. Bijzonder aan deze verzameling is de breedte, waar de meeste andere verzamelaars zich toeleggen op heel specifieke dingen zoals bijvoorbeeld inktflessen, telramen of schoolplaten.
Juist door deze brede opzet kan in Moergestel met zijn verzameling een zeer gevarieerde expositie over de geschiedenis van het onderwijs op worden gezet. Twee aspecten vallen op en komen ook nadrukkelijk aan de orde tijdens de tentoonstelling. Bij gebrek aan fabrieken die ze maakten en geld om het te kopen knutselden onderwijzers vroeger zelf didactische spullen in elkaar. Op de expositie ‘Bè de mister in de klas’ zijn daar aandoenlijke, maar effectieve voorbeelden van te zien.
Miniatuur-altaar
Zeker zo interessant is dat het lagere schoolonderwijs vroeger was doordrenkt van het katholieke geloof. Dat werd zowel bewust in de lesmethoden ingebracht als normaal onderdeel van het dagelijks leven. De tentoonstelling laat daar veel voorbeelden van zien. Een prachtvoorwerp is een fiks model van een altaar en een ‘miskoffer’ waarin miniatuur-attributen zitten als kelken en monstransen. Het altaar is afkomstig van de St.-Jozefschool in Oisterwijk.
Op beide dagen is Jacques van Rijswijk aanwezig voor tekst en uitleg.